Μία ακόμη επιτυχία θα έχει να πανηγυρίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη… Η χώρα μας ανέβηκε μία ολόκληρη θέση, στην 107η μεταξύ 180 χωρών, στην αξιολόγησή της ως προς την ελευθερία του Τύπου, στους σχετικούς δείκτες που παρακολουθούν στην ετήσια έκθεσή τους οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF). Μάλιστα, η Ελλάδα έλαβε χειρότερη βαθμολογία από πέρυσι, που ήταν στην 108η θέση, αλλά ήταν ακόμη χειρότερο το Τσαντ και έτσι το πέρασε.
Στην έκθεσή τους οι RSF υπογραμμίζουν ότι η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα έχει υποστεί σοβαρές οπισθοδρομήσεις μεταξύ 2021 και 2023. Αναφέρονται δε συγκεκριμένα στο σκάνδαλο υποκλοπών και στις αποκαλύψεις ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε αρκετούς δημοσιογράφους, στις πρακτικές των αγωγών SLAPPs που έχουν γίνει κοινός τόπος, ενώ τονίζουν ότι ακόμη πιο ανησυχητικά, η δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 δεν έχει ποτέ λυθεί.
Αναλυτικά οι κατατάξεις της Ελλάδας στις 180 χώρες που εξετάστηκαν:
Συνολική αξιολόγηση: 107η (από 108η το 2022)
- 134η στον οικονομικό δείκτη
- 130η στον κοινωνικό δείκτη
- 100η στον πολιτικό δείκτη
- 92η στον νομικό δείκτη
- 91η στον δείκτη ασφάλειας
Τοπίο των μέσων ενημέρωσης
Σύμφωνα με την έκθεση, η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα μέσα ενημέρωσης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Μεγάλοι όμιλοι συνυπάρχουν με εκατοντάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που συμβάλλει σε μεγάλο κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Την ίδια ώρα, η συντριπτική πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης ανήκει σε λίγους επιχειρηματίες, οι οποίοι μάλιστα δραστηριοποιούνται και σε άλλους επιχειρηματικούς κλάδους αυστηρά ρυθμιζόμενους από το κράτος. Μερικοί από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας. Ως αποτέλεσμα, ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος.
Πολιτικό πλαίσιο
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, θέτοντας σε κίνδυνο τη συντακτική ανεξαρτησία των τελευταίων. Η ρυθμιστική αρχή εκπομπής, Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (NCRT), που κατηγορείται ότι είναι αργή και αναποτελεσματική, δεν έχει αναθεωρηθεί σημαντικά από την τρέχουσα κυβέρνηση ή την προηγούμενη. Υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του spyware Predator.
Νομικό πλαίσιο
Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου έχει αμφισβητηθεί σε νομοθετικό επίπεδο. Η νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο, με στόχο να παρέχει στους πολίτες καλύτερη προστασία από την αυθαίρετη παρακολούθηση, ως απάντηση στο σκάνδαλο υποκλοπών «Predatorgate», υπολείπεται των ευρωπαϊκών προτύπων. Ένα νέο νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης δημιούργησε μια αμφιλεγόμενη επιτροπή δεοντολογίας. Ωστόσο, προηγούμενες τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα που επέτρεπαν έναν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου για αμφίβολους νομικούς λόγους καταργήθηκαν τελικά.
Οικονομικό πλαίσιο
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης μένει να φανεί.
Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο
Ακροαριστεροί και ακροδεξιοί ακτιβιστές επιτίθενται τακτικά στις εγκαταστάσεις των μέσων ενημέρωσης που θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας.
Ασφάλεια
Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Ποινική δίωξη κατέθεσε η αστυνομία σε βάρος διακεκριμένου φωτορεπόρτερ που συνελήφθη την ώρα που κάλυπτε αστυνομική επιχείρηση στην Αθήνα. Ένας άλλος δημοσιογράφος που έπεσε θύμα αδικαιολόγητης αστυνομικής βίας, κέρδισε την υπόθεσή του στο δικαστήριο μόνο μετά από 12 χρόνια. Παρά τις υποσχέσεις για ταχεία έρευνα, οι αρχές δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να επιλύσουν τη δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του στην Αθήνα, το φως της ημέρας. Ωστόσο, αναμένονται συγκεκριμένες λύσεις από μια ομάδα εργασίας για την προστασία των δημοσιογράφων.
